جراحی آب مروارید یکی از رایج ترین و موفق ترین روش های چشم پزشکی برای بازگرداندن بینایی است. این عمل به بیماران کمک می کند تا تاری دید ناشی از کاتاراکت یا همان آب مروارید را برطرف کنند. با این حال ، مانند هر عمل جراحی دیگری ، عوارضی هرچند نادر ممکن است ایجاد شود. یکی از این عوارض ، افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید یا پتوز است که در برخی مطالعات ، شیوع آن تا حدود ۱۳ درصد گزارش شده است. در این مقاله به بررسی دقیق علت ها ، علائم ، درمان و پیشگیری از پتوز چشم بعد از عمل آب مروارید می پردازیم تا دید روشنی از این موضوع به دست آورید.
افتادگی پلک یا پتوز چیست؟
افتادگی پلک که در پزشکی با اصطلاح پتوز (Ptosis) شناخته می شود ، حالتی است که پلک بالایی پایین تر از حد طبیعی قرار می گیرد. این مشکل می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند. اگر فقط یک چشم مبتلا شود ، به آن پتوز یک طرفه می گویند. اگر هر دو چشم درگیر باشند ، پتوز دو طرفه نام دارد.
پتوز ممکن است موقت یا دائمی باشد. در برخی افراد این مشکل از بدو تولد وجود دارد که به آن پتوز مادرزادی می گویند؛ اما در بسیاری دیگر به مرور زمان یا پس از عوامل خاصی مثل جراحی آب مروارید به وجود می آید که در این حالت پتوز اکتسابی نام دارد. در صورت شدید بودن عارضه افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید ، بخشی از میدان دید بیمار ممکن است مسدود شده و بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. مراجعه به بهترین جراح چشم تبریز تحت این شرایط اجتناب ناپذیر است.
چه افرادی بیشتر دچار پتوز می شوند؟
افتادگی پلک محدود به گروه خاصی از افراد نیست و می تواند در هر سنی رخ دهد. با این حال ، برخی عوامل احتمال بروز آن را بیشتر می کنند:
افزایش سن: با بالا رفتن سن ، عضله بالابرنده پلک ضعیف یا کشیده می شود.
جراحی های چشمی: از جمله عمل آب مروارید ، قرنیه یا شبکیه.
آسیب یا تروما به ناحیه چشم.
مشکلات عصبی یا عضلانی.
عوامل ژنتیکی در پتوز مادرزادی.
بنابراین هر فردی که تحت عمل آب مروارید قرار می گیرد ، ممکن است در معرض خطر افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید باشد.
برای دریافت مشاوره تخصصی از دکتر آراز محمدزاده، فرم زیر را تکمیل نمایید.
علائم افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید
مهم ترین نشانه پتوز چشم پایین آمدن پلک بالایی است. شدت علائم بسته به فرد و شرایط متغیر است اما می تواند شامل موارد زیر باشد:
افتادگی پلک بالایی که گاهی دید را محدود می کند.
خشکی یا آبریزش چشم.
احساس سنگینی یا خستگی در اطراف چشم.
ظاهر خسته یا افتاده صورت.
در موارد شدید: نیاز به خم کردن سر به عقب برای دید بهتر.
گاهی افتادگی پلک بسیار خفیف است و خود بیمار متوجه آن نمی شود. به همین دلیل ، پیگیری و معاینه توسط پزشک اهمیت زیادی دارد.
انواع پتوز بعد از عمل آب مروارید
به طور کلی افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید به دو دسته تقسیم می شود:
۱. افتادگی پلک گذرا : این نوع معمولاً طی چند روز یا هفته پس از جراحی ایجاد شده و با گذشت زمان بهبود می یابد. علت های احتمالی آن شامل موارد زیر می شود:
- ورم پلک به دلیل فشار وسایل جراحی مثل پلک بازکن.
- تزریق داروی بی‌حسی یا بیهوشی در اطراف چشم.
- التهاب یا خونریزی جزئی در ناحیه پلک.
- در بیشتر بیماران ، این نوع پتوز ظرف چند روز تا نهایتاً چند ماه برطرف می شود.
۲. افتادگی پلک پایدار: اگر پتوز بیش از چند ماه باقی بماند یا بدتر شود ، در دسته پایدار قرار می گیرد. علل آن شامل:
- آسیب مستقیم به عضله بالابرنده پلک.
- اثرات طولانی مدت استفاده از پلک بازکن در جراحی.
- ایجاد زخم یا چسبندگی در ناحیه پلک.
- افزایش سن بیمار به عنوان یک فاکتور مؤثر. در این حالت ، معمولاً بدون مداخله پزشکی مشکل برطرف نمی شود.
درمان افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید
انتخاب روش درمان بستگی به علت و شدت افتادگی دارد. پزشک پس از معاینه تصمیم می گیرد که آیا نیاز به درمان فعال وجود دارد یا خیر. درمان های رایج افتادگی پلک بعد عمل کاتاراکت شامل موارد زیر می شود :
صبوری و پیگیری: در اغلب موارد پتوز گذرا است و در عرض ۳ تا ۶ ماه برطرف می شود.
دارو یا قطره های ضد التهاب: در صورت وجود ورم یا التهاب پلک.
جراحی اصلاحی پلک: در موارد پایدار یا شدید این جراحی می تواند به روش های مختلف انجام شود از جمله جراحی خارجی از طریق چین پلک برای ترمیم عضله بالا برنده یا مولرکتومی برای موارد خفیف با افتادگی ۱ تا ۲ میلی متری.
نکته مهم در جراحی اصلاحی افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید
اگر بیمار قصد دارد چشم دیگر خود را نیز تحت عمل آب مروارید قرار دهد ، جراحی اصلاح افتادگی پلک معمولاً تا بعد از عمل دوم به تعویق می افتد. این کار کمک می کند تا نتیجه ای دقیق تر و هماهنگ در هر دو چشم به دست آید و احتمال نیاز به اصلاح مجدد کاهش یابد.
پیشگیری از افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید
هرچند نمی توان به طور کامل از پتوز جلوگیری کرد ، اما رعایت برخی نکات می تواند احتمال بروز آن را کاهش دهد:
انتخاب نوع بیهوشی مناسب: بی حسی موضعی معمولاً عوارض کمتری دارد.
کاهش زمان جراحی و استفاده بهینه از ابزار جراحی.
پرهیز از بخیه هایی که می توانند التهاب ایجاد کنند.
مراقبت دقیق پس از عمل برای کاهش ورم و التهاب.
مراجعه به یک جراح چشم با تجربه و متبحر.
مطالعات نشان داده اند که روش های مختلف جراحی آب مروارید (مانند خارج کپسولی در مقایسه با فیکوامولسیفیکاسیون) می توانند بر میزان بروز پتوز تأثیر بگذارند. تکنیک های جدیدتر درمان افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید معمولاً عوارض کمتری دارند.
