شبکیه لایه ای شفاف و نازک از بافت حساس به نور است که قسمت داخلی کره چشم را می پوشاند و تصویر دنیای خارج روی این لایه حساس تشکیل می شود (همچون فیلم در دوربین عکاسی) و پیام های بینایی را از طریق عصب بینایی به مغز ارسال می کند. عصب بینایی رابط بین مغز و چشم می باشد. در واقع جداشدگی شبکیه به جدا شدن لایه حساس شبکیه از لایه پوششی زیر آن گفته می شود که طی آن تصویر دنیای خارج روی آن به خوبی تشکیل نشده و باعث اختلال میدان بینایی و کاهش شدید بینایی می گردد و درصورتی که به موقع درمان نشود ، منجر به نابینایی فرد خواهد شد. دکتر آراز محمدزاده بهترین جراح و متخصص چشم در تبریز در رابطه با این مبحث مطالبی را بیان نموده اند که مطمئناً برای افرادی که به این مشکل دچار شده اند مفید می باشد. 

 

جداشدگی شبکیه

 

مفهوم جداشدگی پرده شبکیه چیست؟

زمانی که عبارت جداشدگی شبکیه یا پاره شدن پرده شبکیه چشم را می شنوید ، مطمئنا کمی نگران خواهید شد و تمایل دارید تا در این خصوص مطلب بیشتری کسب کنید. پیش از پرداختن به روش های درمان و علائم آن نیاز است تا با مفهوم کلی آن آشنا شوید و بدانید منظور از این اتفاق چه چیزی می باشد. جدا شدگی پرده شبکیه چشم زمانی رخ خواهد داد که شبکیه چشم از محل طبیعی و درست خود کنده شود. زمانی که پرده شبکیه جدا شود ، عملکرد آن مختل شده و در نتیجه بینایی بیمار تار می شود. به بیانی دیگر مثل این است که فیلم داخل دوربین از محل اصلی خود رها شده و جا به جا شود. جداشدگی پرده شبکیه مشکل بسیار مهمی تلقی می شود چرا که در صورت درمان نکردن به موقع آن ، تقریبا در تمامی موارد منجر به کوری خواهد شد.

چه عواملی باعث بروز جداشدگی شبکیه می شود؟

یکی از متداول ترین سوالاتی که در زمینه پارگی شبکیه چشم مطرح است این است که چه چیزی باعث می شود شبکیه چشم دچار پارگی و جدا شدگی شود. پیش از پرداختن به این موضوع بهتر است ابتدا با کار شبکیه چشم آشنا شوید و بدانید که چه وظیفه ی مهمی را در چشم دارد تا از آن مراقبت کرده و در صورت مشاهده علائم آن سریعا به چشم پزشک مراجعه نمایید. شبکیه نور موجود در محیط را احساس نموده و سیگنالهای را به مغز میفرستد و باعث می شود تا شما اشیا را به راحتی ببینید. زمانی که شبکیه چشم دچار پارگی شود به اصطلاح جداشدگی شبکیه رخ می دهد. هنگامی که این اتفاق رخ می دهد شبکیه نمی تواند به خوبی وظیفه خود را یعنی انتقال نور و سیگنالها را به مغز انجام دهد و ممکن است دید شما را تار کند. اگر این بیماری به سرعت درمان نشود ممکن است منجر به از دست دادن بینایی فرد شود. اما اگر درمان به موقع و توسط یک چشم پزشک مجرب و متبحر انجام شود بینایی شما نجات پیدا می کند.
مواردی که می تواند موجب پاره شدن شبکیه چشم شود شامل موارد زیر می باشد.

  • رگماتوژن شبکیه : شایع ترین دلیل جدا شدن شبکیه چشم است که زمانی اتفاق می افتد که پارگی کوچکی در شبکیه به وجود آید. مایع چشم که به آن زجاجیه گفته می شود از این سوراخ عبور می کند و در پشت شبکیه جمع می شود که این عمل باعث دور شدن و جدا شدن شبکیه می شود.
  • کششی : به وجود آمدن بافت اسکار و زخم روی شبکیه نیز می تواند موجب پاره شدن آن و دور شدن شبکیه از پشت چشم شود. دیابت نیز یکی از عوامل به وجود آورنده این نوع پارگی می باشد. داشتن قند خون برای مدت زمان طولانی می تواند باعث آسیب دیدن رگ های چشم شده و بافت اسکار را بر روی چشم ایجاد کند. بافت های اسکار و مناطقی که تحت این کشش هستند بزرگتر شده و در نهایت موجب جداشدگی شبکیه از پشت چشم می شود.
  • اگزوداتیو (ترشحات) : مایع چشم حتی در صورتی که پارگی وجود نداشته باشد در پشت چشم جمع می شود. همانطور که این مایع پشت چشم تجمع می یابد ، باعث می شود شبکیه به سمت عقب برود و جدا شود. علت اصلی رخ داد این اتفاق نشت کردن رگ های خونی یا ورم پشت چشم به دلایلی مانند یوئیت یا التهاب لایه میانی چشم است.

پیشگیری و خود مراقبتی

طبق گفته های دکتر محمد زاده بهترین جراح و متخصص چشم در تبریز مهم ترین قدم برای درمان جداشدگی شبکیه ، تشخیص به موقع آن است ؛ به همین دلیل به افرادی که بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند ( افراد نزدیک بین ، بیماران دیابتی و افرادی که سابقه خانوادگی این عارضه را دارند)، توصیه می شود به صورت روزانه چشم های خود را بررسی کنند. برای این کار می توانید هر یک از چشم ها را به صورت جداگانه ببندید و میزان دید چشم مقابل را بررسی کنید. در این حالت در صورتی که متوجه بروز کوچک ترین تغییر در دید خود شدید ، حتما به متخصص چشم مراجعه نمایید.

علائم جداشدگی شبکیه چشم

برخی از افراد زمانی که به این مشکل دچار می شوند متوجه هیچ علائمی نمی شوند ، در صورتی که برخی از آنان به سرعت علائمی که در ادامه گفته می شود را متوجه می شوند. متوجه شدن این علائم به شدت این مشکل بستگی دارد. اگر بخش بزرگ تری از شبکیه چشم جدا شود ؛ این احتمال وجود دارد که علائم آن را متوجه شوید. علائم جدا شدگی شبکیه به صورت ناگهانی رخ می دهد و شامل موارد زیر می باشد:

  • دیدن نقاط نورانی
  • مشاهده شناور ها ، لک ، نخ ها ، نقاط تیره رنگ ، خطوط ناهموار و غیره می باشد که از جلو چشمان شما عبور می کنند.
  • تارشدن دید محیطی

آیا می توان عمل جدا شدن شبکیه چشم را چندین بار انجام داد؟

یکی از سوالاتی که افراد از جراحان و متخصان چشم می پرسند این است که آیا این امکان وجود دارد تا چندین بار چشمانمان دچار پارگی شبکیه شود؟ در صورت بروز این اتفاق آیا می توان دوباره این عمل جراحی را انجام داد؟ در پاسخ به این سوال باید بگویم بله این این امکان وجود دارد تا بیش از یک بار عمل پارشدن شبکیه را انجام داد. البته لازم به ذکر است که بهتر است با دکتر و جراح متخصص جداشدگی شبکیه خود صحبت کنید تا مراقبت های لازم برای محافظت از بینایی را به شما آموزش دهد. اگر مجددا نیز علائم گفته شده فوق را مشاهده کردید فورا با پزشک خود تماس حاصل فرمایید.

فیلم رضایت بیماران از جراحی چشم توسط بهترین جراح چشم تبریز

 

آیا می توان از پاره شدن شبکیه چشم جلوگیری کرد؟

متاسفانه راهی برای جلوگیری از جداشدگی شبکیه وجود ندارد اما می توان برای کاهش خطر بروز این عارضه چندین نکته مراقبتی ساده را رعایت کنید. این نکات مراقبتی عبارت اند از :

  • انجام معاینه چشم به صورت مرتب
  • استفاده از عینک های مخصوص در زمان کار یا انجام فعالیت های ورزشی
  • مراجعه سریع به پزشک و تحت درمان قرار گرفتن

درمان پارگی شبکیه چشم به چه صورت است؟

درمان این عارضه به نوع جدا شدن شبکیه بستگی دارد. در نوع اول که هنوز پارگی شبکیه سبب جدا شدن شبکیه نشده ، با استفاده از لیزر یا کرایوپکسی و به صورت سرپایی قابل درمان می باشد. در جراحی با لیزر ، سوختگی های کوچکی در اطراف لبه پارگی ایجاد می شوند و بافت حاصل از آن با بستن لبه های پارگی از عبور مایع داخل چشم و تجمع زیر شبکیه پیشگیری می کند. در کرایوپکسی هم به طریق مشابهی اطراف سوراخ فریز می شود. برای انجام  جراحی جداشدگی شبکیه بیمار ابتدا باید در یک بیمارستان مجهز در تبریز یا دیگر شهر های ایران بستری شود. اعمال جراحی بر اساس نوع و میزان جداشدگی و پارگی متفاوت اند ، اما به طور کلی لایه عصبی چشم از لایه پایینی آن جدا شده و به هم نزدیک تر می شوند.

در جراحی اسکلرال با کلینگ، باندی پلاستیکی به روی کره چشم دوخته خواهد شد.  در عمل های سنگین ، جراحی از داخل چشم صورت می گیرد. برای این کار از سرم نمکی ، گاز یا روغن سیلیکونی استفاده می شود و به جای زجاجیه به داخل چشم تزریق خواهد شد. در صورت تزریق گاز ، پس از مدتی جذب چشم می شود اما روغن باید تحت عمل جراحی دیگری از چشم خارج گردد.

 

جداشدگی شبکیه

 

بعد از عمل جداشدگی شبکیه

  1. اکثر بیماران بعد از این نوع جراحی طی یک تا دو روز اول دچار حالت تهوع و استفراغ می شوند، لذا دادن مایعات خنک و غذای کم در این مدت تا بازگشت اشتهای بیمار توصیه می شود.
  2. شستن صورت روز بعد از عمل جراحی بلامانع است.
  3. دکتر محمدزاده بهترین جراح و متخصص چشم در تبریز در این رابطه می گویند گر طی عمل جراحی داخل چشم ، گاز تزریق شده است ، بیمار باید در چند روز اول سر خود را در وضعیت خاصی قرار دهد. رعایت این وضعیت که باتوجه به محل پارگی و نوع عمل، توسط پزشک معالج برای بیمار توضیح داده می شود، در روزهای اول پس از جراحی بسیار مهم است.
  4. چنانچه طی انجام جراحی جداشدگی شبکیه ، داخل چشم روغن تزریق شده باشد، بیمار باید چند روز اول پس از عمل، بر روی شکم یا به پشت بخوابد (بسته به نوع روغن)، و در صورتی که وضعیت خوابیدن روی شکم را نمی تواند تحمل کند، باید در حالت نشسته و ایستاده صورت خود را رو به پایین قرار دهد.
  5. استراحت بیمار پس از عمل نسبی است.
  6. بخیه های چشم دو نوع می باشند: بخیه های عمقی که دائمی بوده و برداشته نمی شوند و بخیه های سطحی که اگر پس از 2 تا 3 هفته نیفتاده باشند، توسط پزشک معالج برداشته می شوند.
  7. پس از عمل پارگی شبکیه ، معمولا از قرص های کورتیکو استروئیدی یا کورتون استفاده می شود که اغلب پس از یک هفته تا ده روز بعد از عمل مصرف آن قطع می گردد. استفاده از کورتون جهت کاهش التهاب و کمک به سیر بهبودی بیماری است و با وجود عوارض جانبی، مصرف آن الزامی است، مگر آنکه پزشک معالج تصمیم دیگری اتخاذ کند.
  8. پس از ترخیص در تاریخ های تعیین شده، جهت معاینه مراجعه کنید.
  9. زمان حمام کردن را حتما از پزشک خود سوال کنید. معمولا اگر عمل جراحی با عارضه ای توام نباشد، بعد از روز پنجم می توان حمام کرد.
  10. بهترین دکتر چشم برای درمان جداشدگی شبکیه در تبریز می گویند مطالعه، تماشای تلویزیون و فعالیت های عادی زندگی به شرط رعایت نحوه صحیح قرار گرفتن سر مانعی ندارد.
    نماز خواندن از روز عمل بلامانع است، ولی دقت فرمایید که تیمم فقط با سنگ باشد.

 

جداشدگی شبکیه

 

ادامه مراقبت های بعد از جدا شدن شبکیه چشم 

  1. خم شدن بیش از حد کمر بعد از درمان جداشدگی شبکیه در تبریز ممنوع است . بنابراین تا یک هفته از سجده کردن خودداری کرده و مهر را با دست به پیشانی نزدیک نمایید.
  2. تعداد روزهای بعد از عمل را همیشه به خاطر بسپارید و در هر مراجعه به یاد داشته باشید.
  3. به محض ایجاد درد دائمی چشم، قرمزی، حساسیت به نور، کاهش دید و ترشح چرکی از چشم فورا به پزشک خود مراجعه کنید و در صورت عدم دسترسی به جراح خود، به درمانگاه اورژانس چشم مراجعه نمایید.
  4. پس از جراحی پاره شدن شبکیه ، مسافرت با اتومبیل و قطار بلامانع است. مسافرت با هواپیما درصورتی که گاز یا هوا در چشم باشد، با نظر پزشک معالج انجام شود. در روزهای اول بعد عمل، از صعود به ارتفاعات و پرواز با هواپیما خودداری کنید.
  5. بعد از عمل جهت محافظت از محل عمل و ضربه به چشم، از محافظ پلاستیکی به مدت 2 تا 3 هفته استفاده کنید. روزها می توان از عینک و شب ها از محافظ استفاده کرد. این محافظ قابل شستشوست، هر روز آن را با آب و صابون بشویید.
    مصرف قطره های چشمی حداکثر 1 تا 2 ماه پس از عمل لازم است و ادامه داروها باید حتما تحت نظر پزشک باشد. از مصرف خودسرانه داروها جدا خودداری کنید.
  6. در هر مراجعه بعد از عمل جداشدگی شبکیه داروهای مصرفی خود را همراه داشته باشید و نام آنها را نیز یاد بگیرید، چون اولا ممکن است داروخانه مشابه دارو یا داروی دیگری داده باشد که حتما باید کنترل شود، و یا به دلیل تشابه ظاهری برخی قطره ها و دید کم بیماران، داروها جا به جا مصرف شوند.
  7. هیچ گاه اطراف چشم را با پارچه های خشن یا دستمال کاغذی تمیز نکنید. زیرا این کار ممکن است باعث خراش قرنیه شود. برای پاک کردن چشم می توان از پنبه تمیز استفاده کرد.

 

درصورت بروز هریک از این علائم فورا به پزشک مراجعه کنید:

  • احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
  • دیدن جرقه های نوری
  • بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد آن
  • دیدن شبکه های تور مانند در جلوی چشم
  • هر نوع کاهش دید ناگهانی

درصد موفقیت عمل شبکیه چشم

یکی از متداول ترین سوالاتی که افراد مراجعه کننده از پزشکان متخصص چشم به دلیل ترس از نابینایی کامل می پرسند این است که این عمل چند در صد موفقیت آمیز می باشد؟ آیا احتمال اینکه پس از جراحی بینایی خود را از دست بدهیم وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید موفقیت آمیز بودن یا نبودن جراحی جداشدگی شبکیه چشم به عوامل مختلفی بستگی دارد. نقش عوامل قبل ، حین و بعد از عمل جراحی شبکیه شامل سن ، جنسیت فرد مراجعه کننده ، دید مراجعه کننده پیش از جراحی ، PAPD قبل از جراحی جداشدگی ، محل و وسعت پاره شدگی شبکیه ، PVR ، وضعیت ماکولا ، فاصله زمانی میان بروز علائم جداشدگی تا عمل جراحی شبکیه، وجود بیماری های دیگر ، روش مورد استفاده جراح چشم ، مدت پیگیری و در موفقیت آمیز بودن یا نبودن آن بسیار زیاد می باشد. از همین رو نمی توان گفت که اگر شما عمل پارگی شبکیه را انجام دهید صد در صد موفقیت آمیز بوده و نتایج مطلوبی را به دست خواهید اورد.

روش های جراحی برای درمان جداشدگی شبکیه چشم

روش های مختلفی برای فیکس کردن و درمان جدا شدن پرده شبکیه چشم وجود دارد. تصمیم گیری در مورد نوع عمل جراحی و نوع بیهوشی (اینکه بی حسی موضعی باشد یا بیهوشی عمومی ) بستگی به شرایط بیمار دارد. در هر یک از روش های درمانی ، چشم پزشک محل پارگی و جدا شدگی را مشخص نموده و با استفاده از لیزر یا کرایوتراپی سوراخ را می بندد.

  • باکل اسکلرا یا کمربند دور صلبیه

این روش درمانی با قرار دادن باند انعطاف پذیری دور تا دور صلبیه باعث می شود تا صلبیه و شبکیه به یک دیگر نزدیک شوند. جراح در زمان عمل در اغلب موارد مایع زیر شبکیه را تخلیه می کند تا پرده شبکیه بتواند به محل اولیه خود یعنی در مجاورت با دیواره پشتی چشم باز گردد. عمل درمان جداشدگی شبکیه در تبریز یا دیگر شهر های ایران در اتاق عمل انجام می وشد. 

  • ویترکتومی یا برداشتن زجاجیه

ژل زجاجیه ، که پرده شبکیه را تحت کشش قرار داده از چشم تخلیه شده و به جای آن حباب گاز تزریق می شود. به تدریج خود چشم به داخل فضای درونی مایع ترشح می کند و جایگزین حباب گاز می شود. در برخی از موارد نیز همراه با ویترکتومی ، باکل اسکلرا نیز انجام می شود.

عمل جداشدگی شبکیه چشم چقدر طول میکشد؟

از دیگر سوالاتی که تعداد بسیار زیادی از مراجعین در سایت از ما می پرسند و نیاز است ما در این قسمت از مقاله در رابطه با آن صحبت کنیم مدت زمان انجام عمل جراحی پارگی شبکیه می باشد. مدت زمان انجام این عمل درمانی ، به عوامل متعددی از جمله شرایط جسمانی بیمار ، وسعت آسیب دیدگی و غیره بستگی دارد و در هر فرد متفاوت می باشد. به همین دلیل نمی توان زمان مشخصی را حتی حدودی بیان کرد. بهترین کسی که می تواند در این زمینه به شما کمک جراح و متخصص چشم پزشک معالج شما می باشد.