دیابت می تواند چشم را به روش های مختلفی از جمله آب مروارید ، آب سیاه ، رتینوپاتی دیابتی و غیره تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه ، یکی از عوارض دیابت است که به دلیل تغییرات ایجاد شده در رگ ها پدید می آید. با آسیب دیدن عروق خونی در شبکیه ، این امکان وجود دارد که مایع یا خون نشت کرده یا سبب رشد شاخه های عروقی شکننده و کلاف مانند شوند. در نتیجه ، شبکیه تخریب شده و تصویر به صورت تار یا کج و معوج به مغز می رسد. هر چه مدت زمان ابتلای فرد به دیابت بیشتر باشد ، احتمال بروز اختلال هم بیشتر است. بررسی ها نشان داده که حدود 80 درصد افراد بالای 15 سال که دارای دیابت هستند ، به عارضه دچار شده اند. در صورتی که افراد به موقع نسبت به درمان این بیماری اقدام کنند ، می توانند از نابینایی خود جلوگیری نمایند. زمانی که این بیماری در مراحل اولیه باشد ، تاثیری در دید افراد نخواهد داشت. اما با پیشرفت آن ، به تدریج عوارض نیز قابل مشاهده می شوند. به همین خاطر ، افرادی که دیابت دارند باید به طور معمول هر 6 ماه یکبار به متخصص چشم خوب در تبریز دکتر آراز محمدزاده مراجعه نمایند تا در صورت مواجه شدن با هر گونه عارضه ، درمان متناسب انجام گیرد.
به چند طریق دیابت می تواند بر روی چشم ها اثر بگذارد ؟
رتینوپاتی دیابتی : از جدی ترین درگیری های چشم وابسته به دیابت ، درگیری شبکه عروق خونی می باشد که به آن رتینوپاتی دیابتی گویند. در مراحل اولیه این بیماری ، فرد دید نرمالی دارد ، اما زمانی که بیماری پیشرفت کند می تواند موجب انسداد رگ های خونی در شبکیه چشم شود که در این زمان چشم برای ایجاد و رشد عروق جدید تحریک می شود و فرآیندی به نام نئوواسکولاریزیشن اتفاق می افتد. عروق خونی جدید ، متاسفانه بسیار ضعیف می باشند و در مناطق نامناسبی از چشم رشد می کنند که همین علت می تواند موجب خون ریزی شدید در سطح شبکیه چشم شود. این خون ریزی ها می توانند دید فرد را با اختلال و تاری مواجه کنند ؛ زیرا نور ها توسط خون بلوکه می شوند. در بیشتر موارد ، بعد از گذشت زمان ، خون ها باز جذب می شوند و بینایی افراد بهبود پیدا می کند. اما در مواردی که خونریزی به صورت مرتب رخ دهد و خون به صورت کامل باز جذب نشود ، می تواند موجب کاهش دائمی دید در بیمار شود. در صورتی که خون ریزی شدید و وسیع باشد ، می تواند منجر به تشکیل بافت زخم و کشیدگی و نامنظم شدن شبکیه چشم شود. این نوع درگیری چشمی دیابتی ، در موارد پیشرفته دیده می شود که با ریسک از بین رفتن بینایی همراه است.
ماکولاپاتی دیابتی : در این بیماری مرکز دید چشم بیمار در اثر دیابت تحت تاثیر قرار می گیرد که در این زمان ممکن است فرد برای دیدن جزئیات و تشخیص صورت افراد از فاصله دور یا خواندن مطالبی ریز دچار مشکل شود. میزان کاهش دید در افراد مختلف متفاوت است. ماکولاپاتی دیابتی ، قابل درمان به کمک لیزر و داروهای تزریقی می باشد و ممکن است بینایی در برخی از چشم ها بهبود پیدا کند.
تغییرات غیر طبیعی در قند خون که ناشی از بیماری دیابت است می تواند در داخل چشم تاثیر بگذارد ، به خصوص در هنگامی که دیابت افراد کنترل نشده باشد. در این زمان ، در طول روز با توجه به میزان قند خون ، افراد ممکن است دچار تاری دید شوند. از اثرات طولانی مدت دیابت در روی عدسی داخلی چشم می توان به کدورت عدسی اشاره کرد که با نام آب مروارید نیز شناخته می شود. لازم به ذکر است که درگیری چشمی و مشکلات مربوط به چشم در همه افراد مبتلا به دیابت رخ نمی دهد و افرادی که در اثر دیابت درگیری چشمی دارند ، ممکن است هرگز بینایی و دید آن ها تحت تاثیر قرار نگیرد.
علت شکل گیری رتینوپاتی دیابتی چیست؟
همانطور که گفتیم ، اولین و مهم ترین دلیل ایجاد و پیشرفت رتینوپاتی دیابتی ، هیپرگلیسمی یا قند خون بالاست که منجر به تخریب بافت ها می شود. این عارضه ، با ایجاد اختلالات بسیاری منجر به تغییر در عروق شبکیه یا نفوذپذیری غیرطبیعی و انسداد عروق می شود. در مراحل اولیه بیماری ، تغییرات عملکرد عصبی و جریان خون شبکیه ، حتی پیش از ایجاد میکروآنوریسم یا گشادی عروق بسیار اهمیت دارد. عامل بعدی دارای اهمیت ، شامل فاکتورهای رشد اندوتلیال عروقی و فاکتور رشد شبه انسولین هستند که جزو عوامل رگ زایی به حساب می آیند.
انواع رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی زمینه ای مرحله اول : در مرحله اول ، ابتدا عروق کوچک در پرده شبکیه آسیب می بیند و سبب نشت مایع و خون خواهد شد. در نتیجه پرده شبکیه ورم کرده یا رسوباتی به نام اگزودا ایجاد می شوند. علی رغم اینکه این موارد تاثیری در دید بیمار ندارد ، این امکان وجود دارد که در مراحل شدید تر بیمار با کاهش دید مواجه گردد. در حقیقت این مرحله نوعی علامت هشدار است.
رتینوپاتی پرولیفراتیو ( تکثیری ) : در این مرحله ، رگ های خونی جدید و غیر طبیعی به روی شبکیه رشد می کنند و سبب ضعیف و شکننده شدن دیواره شبکیه خواهند شد. بنابراین ، احتمال خونریزی وجود دارد. با نشت خونریزی ، زجاجیه کدر شده و مانع عبور نور از مردمک به پرده شبکیه می شود. در نتیجه تصویر تار می شود.
همچنین رگ های خونی غیرطبیعی می توانند به بافتی سفت تبدیل شوند و سبب جدا شدن شبکیه از پشت چشم شده و منجر به جداشدگی شبکیه شود. در این حالت ، اگر درمان به موقع صورت نگیرد ، کاهش دید و حتی کوری در پی خواهد داشت.
خونریزی شبکیه و علائم آن
در افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی ، احتمال خونریزی داخل چشم هم وجود دارد. با آغاز خونریزی حتی ممکن است فرد متوجه آن نشود و علامتی نداشته باشد. اما با پیشرفت و ادامه داشتن آن و با تشکیل عروق جدید ، به روی بینایی تاثیر خواهد داشت. در ابتدا ، معمولا لکه های خونی که در میدان بینایی شناور هستند دیده می شوند که در این حالت باید فورا به چشم پزشک خوب در تبریز ، دکتر آراز محمدزاده مراجعه نمایید. در واقع ، قبل از آنکه خونریزی ادامه داشته باشد ، باید تحت درمان قرار بگیرید. معمولا این خونریزی بیش از یکبار اتفاق افتاده و اکثرا به هنگام خواب رخ می دهد. در برخی موارد ممکن است لکه های خونی ، بدون درمان پاک شوند ، اما بعد از مدتی مجددا خونریزی کرده و سبب اختلال بینایی شدید می شوند. اگر برای اولین بار دچار تاری دید شدید ، حتما به چشم پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که این مسئله در زمان درست درمان نشود ، احتمال کاهش بینایی شدید و حتی نابینایی کامل وجود دارد.
چه آزمایش هایی برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی وجود دارد؟
دو آزمایش اصلی برای تشخیص این اختلال وجود دارند که عبارتند از ، معاینه چشم متسع شده و تصویربرداری دیجیتال شبکیه. در معاینه چشم متسع شده ، چشم پزشک از قطره های چشمی استفاده می کند تا مردمک چشم باز شود. این کار باعث می شود ، بخش های مختلف داخل چشم واضح تر دیده شوند. پس از تاثیر قطره ها ، ناحیه پشت چشم شما و شبکیه را بررسی می کند. تاثیر مخرب رتینوپاتی دیابتی بیشتر روی این ناحیه است.
در تصویربرداری دیجیتال شبکیه ، تکنسین با استفاده از دوربین های مخصوصی ، از چشم تصویربرداری می کند. عکس ها در اختیار چشم پزشک قرار می گیرند تا بیماری بطور دقیق بررسی شود. درصورتیکه ، آزمایش های چشم طبیعی بودند ، تنها به استفاده از این آزمایش اکتفا می شود. درغیر اینصورت ، برای بررسی بیشتر باید معاینه اتساع چشم انجام شود. اگر در معاینه اتساع چشم ، پزشک متوجه مشکلی شود ، انجام سایر آزمایش ها را توصیه می کند.
تشخیص رتینوپاتی دیابتی در تبریز
رتینوپاتی دیابتی و تورم ماکولا ، از طریق معاینه کامل چشم تشخیص داده می شود که شامل موارد زیر هستند :
- بینایی سنجی: در این آزمایش ، میزان بینایی فرد در فواصل مختلف بررسی می شود.
- معاینه چشم با مردمک گشاده: همانطور که اشاره شد با استفاده از قطره مخصوص چشمی انجام می شود. این امر به بهترین چشم پزشک تبریز دکتر محمدزاده ، اجازه می دهد تا داخل چشم را برای بررسی علائم بیماری بهتر ببیند.
- تونومتری: با استفاده از این روش فشار داخل چشم اندازه گیری می شود.
درمان رتینوپاتی دیابتی با دکتر آرارز محمدزاده
در سه مرحله اول ، رتینوپاتی دیابتی درمان خاصی لازم نیست ، مگر آنکه بیمار تورم ماکولا داشته باشد. برای جلوگیری از پیشرفت رتینوپاتی ، بیماران دیابتی باید قند ، فشار خون و چربی خود را کنترل کنند. رتینوپاتی پیشرفته با لیزر درمان می شود. این روش ، باعث می شود تا عروق خونی غیر طبیعی از بین بروند و باتوجه به اینکه تعداد بسیار بالایی پرتوی لیزری باید تابانده شود ، بیش از یک جلسه برای درمان کامل لازم است. این روش ممکن است دید رنگی و دید شب بیمار را کمی مختل کند. اگر خونریزی بسیار شدید باشد ، بیمار ممکن است به جراحی ویترکتومی نیاز داشته باشد که در این روش خون تجمع یافته از مرکز چشم خارج می شود.
محافظت از بینایی
اگر شما مبتلا به دیابت هستید ، حداقل باید سالی یکبار (بهتر است هر شش ماه یکبار) تحت معاینه کامل چشم با مردمک گشاده قرار گیرید. نکات زیر را همیشه به خاطر داشته باشد:
- این بیماری می تواند بدون داشتن علامتی پیشرفت کند و شما را در معرض خطر از دست دادن بینایی قرار دهد.
- این امکان وجود دارد که رتینوپاتی پیشرفته هم وجود داشته باشد ، اما مشکلی در بینایی شما ایجاد نکند. در این حالت ، خطر نابینایی بسیار بالاست.
- پس از معاینه توسط چشم پزشک مشخص می شود که مبتلا به ادم ماکولا یا رتینوپاتی دیابتی هستید یا خیر. در صورت تشخیص به موقع می توان رتینوپاتی را درمان کرد و از کاهش دید جلوگیری نمود.
- در صورتی که شما مبتلا به این بیماری چشمی هستید ، در فواصل زمانی کوتاه تر باید به چشم پزشک خوب در تبریز مراجعه نمایید. در نظر بگیرید که اگر این بیماری به موقع درمان نشود در 95 درصد موارد خطر نابینا شدن وجود دارد.
- افرادی که سطح قند خون خود را پایین تر و نزدیک به حد طبیعی نگه می دارند معمولا کمتر به درمان لیزری نیاز پیدا می کنند.
