سردرد و مشکلات چشم

سردرد و مشکلات چشم

سردرد و مشکلات چشم : سردرد یکی از شایع ترین شکایات بیماران در بین اختلالات چشمی محسوب می شود ( از هر سه بیمار یک نفر با این شکایت مراجعه می کند). بعلت ارتباطات بسیار زیاد عصب افتالمیک زوج 5 و همچنین هسته های حسی و حرکتی مغزی، گاهی اوقات بیمار در افتراق سردرد یا چشم درد ناتوان است و گاهاً هر دو را با هم گزارش می کند.

95 درصد بیمارانی که با شکایت سردرد یا چشم درد به ما مراجعه می کنند دارای معاینه فیزیکی نرمال هستند. تنها چیزی که در معاینه این بیماران به ما کمک می کند، اخذ شرح حال دقیق از آنهاست. سوال در مورد ویژگی و مشخصات سردرد نظیر زمان شروع سردرد، مدت آن، فواصل تکرار، شدت، ارتباط با عوامل محیطی و غیره اهمیت دارد.

چه زمانی سردردها نگران کننده هستند؟

1. سردردی که بعد از پنجاه سالگی برای فرد به وجود می آید.
2. سردردی که در دراز مدت شدت و فرکانسش افزایش پیدا می کند.
3. سردردی که بعد از بیدار شدن از خواب شروع می شود.
4. سردردی که یک سری علائم یا شرایط مدیکال همزمان با آن ها برای فرد ایجاد می شود ( مثلا همراهی با تب می تواند نشان دهنده مننژیت و همراهی با سرفه و تشدید سردرد با مانور والسالوا نشان دهنده التهاب و ادم مغز می باشد).
5. سردرد های همراه با علائم نورولوژیک (بعنوان مثال سردرد های همراه با دیپلوپی)

انواع سردرد

برای سردرد تقسیم بندی های مختلفی وجود دارد. یک تقسیم بندی سردرد ها را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می کند:

الف) سردرد های اولیه

1. میگرن
2. سردرد های کششی
3. خوشه ای یا کلاستر
4. پاروکسیسمال همی کرانیا
5. سایر موارد

ب) سردرد های ثانویه

1. ناشی از تروما
2. ناشی از تومور
3. ناشی از سودوتومور ها
4. متعاقب عفونت ها ( نظیر مننژیت )
5. سایر اختلالات کرانیوفاشیال
6. به دنبال اختلالات عروقی
7. سایر موارد ( سردرد های ناشی از اختلالات بینایی جزء این گروه هستند.)

در رفرنسهای مختلف عوامل گوناگونی را برای سردرد های ناشی از اختلالات چشمی معرفی می کنند این عوامل عبارتنداز:

1. عیوب انکساری
2. پیرچشمی
3. اختلالات تطابق
4. اختلالات دید دو چشمی
5. خشکی چشم
6. التهاب های چشمی
7. گلوکوما
8. اختلالات نورولوژیک

 عیوب انکساری اصلاح نشده

مهم ترین و اولین فاکتوری است که در سردرد های ناشی از اختلالات چشمی مورد بررسی قرار می گیرد. بین عیوب انکساری مختلف، افرادی که هایپروپی اصلاح نشده دارند بیشتر از موارد مایوپیک دچار سردرد می شوند. اغلب اوقات عیوب انکساری اصلاح نشده باعث ایجاد سردرد های لوب فرونتال می شوند.

در موارد آستیگماتیسم اصلاح نشده هم به دلیل اختلاف دیوپتریکی که در محور های مختلف وجود دارد یک تطابق نابرابر در مریدین های مختلف ایجاد می شود و به دنبال آن استنوپیا و در نهایت سردرد را برای فرد ایجاد می کند. نکته جالب این است که هرچقدر عیوب انکساری چشم اصلاح نشده بیمار افزایش پیدا می کند، میزان سردرد بیمار کاهش می یابد.

یعنی در یک فردی که 5 دیوپتر مایوپی یا هایپروپی داشته باشد به دلیل اینکه هیچ تطابقی ایجاد نمی کند و در واقع تحریک تطابقی صفر است، سردرد ایجاد نمی شود. در مواردی که بیمار آستیگماتیسم اصلاح نشده دارد به دنبال آن احتمال اینکه فرد دچار سردرد های میگرنی باشد خیلی زیاد است.

مورد بعدی Partially correction of Refractive Errors است که یکی از علل شایع سردرد در کودکان 11 تا 13 ساله به شمار می رود. اشتباه زیادی که در خیلی از کلینیک های اپتومتری می بینیم این است که برای بچه ای که هایپروپ هست تجویز عینک فقط براساس dry refraction انجام می شود.

تجویز کردن ناقص هایپروپی می تواند باعث ایجاد سیمپتوم برای بیمار شود. یعنی خودمان با دستان خودمان برای کودک مشکل سردرد را درست می کنیم؛ زیرا زمانی که به کودک هایپروپی را ناقص تجویز می کنیم، در واقع باعث آشکار شدن latent hyperopia شده و متعاقباً تطابق فرد را تحریک می کنیم و در پاسخ به این تطابق تحریک شده سردرد، چشم درد و استوپی را برای کودک ایجاد می کنیم. بنابراین این موضوع اهمیت سایکلوریفرکشن را به ما نشان می دهد.

Presbyopia اصلاح نشده نیز می تواند باعث ایجاد سردرد های frontal و occipital lobes شود. علاوه بر سردرد می تواند به خاطر تغییر فاصله ای که فرد با دستش ایجاد می کند سبب ایجاد اختلالات ارگونومیکی نیز بشود.

 اختلالات تطابقی

هنگامی که کودکی در سنین مدرسه با شکایت سردرد مراجعه می کند، دو تست حتما چک می شود. در یک تست آمپلیتیود تطابق بیمار اندازه گیری شده و در دیگری تست ساده MPTC انجام می شود. این دو تست برای مشخص کردن مشکلات convergence و Accommodation کودک اهمیت دارند.

شایع ترین اختلالات و آنومالیهایی که می توانند باعث ایجاد سردرد در کودک شوند Accommodative infacility و Accommodative Spasm هستند. مطالعات نشان داده اند در کسانی که به طور همزمان هم اختلال Accommodative و هم اختلال vergence را دارند، میزان شکایاتی که بیمار بیان می کند از سایر گروه ها بیشتر است.

سردرد و استنوپی در بیماران اگزوتروپی از بیماران ازوتروپی بیشتر است. بیماران اگزوتروپی به دلیل ذخیره base out بالایی که دارند و تلاشی که برای جمع کردن چشمانشان انجام می دهند، تطابق را تحریک کرده و به دنبال آن بیمار از سردرد شکایت می کند. در بیماری که به دلیل شکایت از سردرد بعد از بیدار شدن از خواب مراجعه می کند، اولین گزینه ای که می توانیم به آن شک کنیم اگزوتروپی غیرجبرانی است.

Convergence Insufficiency یک دسته از انواع اگزوتروپی ها می باشد که همان ناتوانی در تقارب است. شکایتی که بیماران دارند سردرد و استنوپی در فاصله نزدیک است. در بیماران با اختلالات دید دو چشمی مثل بیمارانی که عیوب انکساری اصلاح نشده دارند، هرچقدر که میزان انحراف بیمار بیشتر باشد میزان سردرد و استنوپی که بیمار گزارش می کند کمتر است.

به خاطر اینکه تلاش vergence و Accommodation وجود ندارد. در بیمارانی که انحرافات عمودی دارند به هیچ عنوان استنوپی را نداریم چون بیمار ذخیره فیوژنی کمی دارد و به خاطر همین از هیچ تلاشی استفاده نمی کند که آن را جبران کند.

 خشکی چشم

مورد دیگر بیمارانی هستند که با خشکی چشم به ما مراجعه می کنند. مطالعات نشان داده که 11درصد از بیماران مبتلا به خشکی چشم از سردرد شکایت دارند.

 التهاب های چشمی

بیمارانی که با التهاب های چشمی به ما مراجعه می کنند در لوبهای Occipital و Frontal دچار سردرد هستند. یک استثنایی که وجود دارد در التهاب قرنیه در موارد کراتیت هرپسی می باشد. به خاطر اینکه هرپس تمام پایانه های عصبی را درگیر کرده و نمی گذارد این انتقال پیام عصبی صورت بگیرد. بنابراین در موارد کراتیت هرپسی بیمار دردی را گزارش نمی کند ولی در موارد Irititis و Uveitis بیمار از سردرد شکایت دارد.

گلوکوم

در این موارد یکی از شکایت اصلی که بیمار گزارش می کند سردرد است.

اختلالات نورولوژیک

1. در موارد Optic Neuritis بیمار علاوه براینکه سردرد به ما گزارش می کند از کاهش دید هم شکایت دارد.
2. در آرتریت تمپورال نیز بیمار از سردرد شکایت دارد. سردردی که در هنگام خوابیدن تشدید شده علت آن این است که در حالت درازکش فشار شریانی در نیمه فوقانی بدن بیشتر شده و سردرد هم بیشتر می شود و وقتی به حالت نشسته برگردد به آرامی سردرد کاهش می یابد. در این مورد اعصاب زوج 3 و 4 و 6 و همچنین اعصاب چشمی درگیر هستند.

سردرد با علل ناشناخته

در مواردی که هیچ علت چشمی نتوانیم برای سردرد پیدا کنیم می توان به کار نزدیک طولانی و Eye strain ناشی از آن شک کرد که بیمار به صورت سردرد به ما گزارش می کند.