انحراف چشم

انحراف چشم که در پزشکی به استرابیسم نیز مصطلح است ، در واقع نوعی بیماری چشمی محسوب می شود که سبب عدم تقارن چشم ها نسبت به هم و متفاوت شدن زاویه دید چشم ها می شود. با مراجعه به دکتر آراز محمدزاده، جراح و متخصص چشم و تشخیص سریع این عارضه می توانید اقدام به درمان و رفع آن نمایید.

 

درباره انحراف چشم

استرابیسم یکی از رایج ترین مشکلات چشمی است که بیشتر در کودکان مشاهده می شود. به طور کلی تمام حرکت های هر دو چشم توسط شش عضله انجام می شود که در خارج از کره چشم قرار دارند. انحراف چشم در برخی موارد به وضوح قابل رویت می باشد و گاها در حالت عادی قابل مشاهده نبوده و هنگامی که کودک ، خسته است یا در حال نگاه کردن به چیزی در فاصله نزدیک است ، ملموس خواهد بود. لازم به ذکر است اگرچه این عارضه ، غالبا در کودکان و اطفال شایع است ؛ اما این امکان وجود دارد که در افراد بزرگسال نیز بروز یابد. توجه داشته باشید که استرابیسم در کودکان ، می تواند از بدو تولد وجود داشته یا در طول فرآیند رشد او پدیدار گردد.

عملکرد هر یک از عضلات چشم توسط سیستم عصبی کنترل می شود. این شش عضله عبارتند از :

1. عضله راست داخلی
2. عضله راست خارجی
3. عضله راست فوقانی
4. عضله راست تحتانی
5. عضله مایل فوقانی
6. عضله مایل تحتانی

نکته قابل توجه این است که حرکت های هر دو چشم با هم هماهنگ می باشند به طوری که اگر یک چشم به پایین برود ، چشم دیگر نیز به همان سمت خواهد رفت. چنانچه در هر یک از این عضلات اختلالی ایجاد شود ، موجب بروز انحراف و لوچی می شود. افرادی که به انحراف چشـم مبتلا هستند ، زمانی که یک چشم به جلو نگاه می کند ، چشم دیگر به سمت دیگری می چرخد. این عارضه می تواند کاملا واضح باشد که به آن انحراف آشکار گفته می شود یا اینکه گاهی اوقات وجود داشته باشد که به آن انحراف نهفته گفته می شود.

ارتباط سیستم بینایی و مغز

در حالت طبیعی ، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می کنند. بخش بینایی مغز دو تصویر دریافت شده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب خواهد کرد. زمانی که چشم دچار انحراف می شود دو تصویر مختلف به مغز می رسد. هنگامی که کودک خردسال دچار منحرف شدن چشم ها می شود ، مغز تنها تصویر واضح تر را می پذیرد و تصویر دیگر را نادیده می گیرد. این موضوع باعث تنبلی ، از بین رفتن دید دو چشمی و درک عمق خواهد شد. این در حالیست که در فرد بالغ ، مغز هر دو تصویر را دریافت می کند و به همین دلیل فرد دچار دو بینی خواهد شد.

 

 

 

علل بروز انحراف چشم چیست ؟

علت به وجود آمدن این نوع بیماری ؛ در عمده موارد ، ناشناخته می باشد ؛ اما معمولا در خانواده هایی که سابقه ابتلا به این نوع مشکل وجود دارد ؛ این امکان وجود خواهد داشت که این بیماری به شکل وراثتی انتقال یابد.

انواع روش های درمان انحراف چشم

• عینک یا لنز تماسی
• لنزهای منشوری
• تمرینات چشمی یا ارتوپتیک
• بستن چشم
• جراحی ماهیچه چشم

تشخیص انحراف چشم چگونه است ؟

کودکان بالای 4 ماه که به بیماری استرابیسم دچار هستند ، لازم است توسط چشم پزشک به صورت کامل معاینه شوند و زمان بیشتری ، صرف حرکت چشم و نحوه تمرکز آن ها شود. روش تشخیص انحراف چشم شامل موارد زیر است :

1. برای تعیین علائم ، سابقه خانوادگی و مشکلات سلامتی بیمار و همچنین داروهای مورد استفاده ،  بررسی می شود.
2. با یک سری لنزهای اصلاحی ، نحوه تمرکز نور اندازه گیری می شود.
3. انجام تست های هم ترازی و تمرکز
4. معاینه مردمک ها و بررسی ساختار داخلی چشم

 

 

انواع انحراف چشم

این عارضه ، می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند ، به طور کلی این بیماری انواع مختلفی دارد که عبارتند از :

• ایزوتوپی

در این نوع از استرابیسم  ، یک یا هر دو چشم فرد به سمت داخل منحرف می گردد و غالبا در میان کودکان و شیرخوارگان شیوع بیشتری دارد.

این نوع از انحراف ، در صورت تشخیص باید هر چه سریع تر تحت درمان قرار گیرد.

•  اگزوتوپی

در انحراف اگزوتوپی ، چشم به سمت خارج منحرف خواهد شد؛ حال چنانچه این اتفاق در دوران شیرخوارگی رخ دهد ؛ والدین باید کودک را علاوه بر متخصص چشم ، به متخصص مغز و اعصاب نیز نشان دهند.

•  کاذب

منظور از انحراف کاذب ، ناهماهنگی بین بخش های سفید و قرنیه چشم می باشد ؛ در کودکان مبتلا به این نوع انحراف ، تیغه بینی پهن بوده و فاصله داخلی گوشه های داخلی چشم نیز حالت نرمال و طبیعی ندارد.

• هایپرتروپی و هیپوتروپی

این مدل بیماری ، سبب انحراف یک یا هر دو چشم فرد به سمت بالا یا پایین می شود و باید اشاره داشت که نسبت به دیگر انواعآن از پیچیدگی بیشتری برخوردار است و نیازمند درمان گسترده تری می باشد.

ضمنا توجه داشته باشید که این مدل از بیماری ، ممکن است با افتادگی پلک همراه بوده و فرد را جهت درمان ، ملزم به انجام جراحی انحراف چشـم و پس از آن ، جراحی افتادگی پلک نماید.

•  چرخشی

انحراف چرخشی ، شاید در ظاهر قابل تشخیص نباشد ؛ اما باید متذکر شد که در این نوع از استرابیسم ، چشم حول محور قدامی خود می چرخد.

لازم به ذکر است که انحراف  چرخشی ، غالبا در اثر اصابت ضربه ایجاد می شود و فرد مبتلا به آن ؛ برای دیدن پایین ، راست و چپ ؛ با دوبینی مواجه می گردد.

 

عوارض انحراف چشم

در صورتی که این مشکل را در زمان درست و به سرعت درمان نکنید ممکن است بر روی بینایی چشم ها اثر گذاشته و باعث کاهش بینایی در یک چشم به طور دائمی شود. به طور کلی می توان گفت یکی از عوارض این بیماری از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم و ایجاد فشار روانی به دلیل کاهش زیبایی ظاهر صورت می باشد. بیشتر افراد خود را با این مشکل سازگار می کنند و یاد می گیرند که تمامی کار های خود از جمله رانندگی را با یک چشم انجام دهند. با مراجعه سریع و اقدام برای درمان این مشکل می توانید از بروز عوارض این مشکل جلوگیری کنید و از چشم دیگر خود در برابر آسیب های احتمالی مراقبت فرمايد.

نحوه تشخیص انحراف چشم

همانطور که می دانید تشخیص به موقع و سریع این بیماری می تواند از کاهش بینایی دائمی فرد پیشگیری کند. این نوع بیماری توسط پزشک و با انجام معاینه چشم پزشکی تشخیص داده می شود.
به همین علت توصیه می شود والدین کودکان خود را به خصوص در سنین 3 سالگی برای معاینه چشم ها نزد چشم پزشک ببرند.

علائم شایع انحراف چشم

در اطفال و کودکان

1. کج کردن سر به یک سمت
2. بستن یک چشم در نور شدید
3. ناتوانی در تداوم تمرکز چشم بر روی یک شیء
4. انحراف به سمت داخل ، خارج ، بالا یا پایین

در بالغین و بزرگسالان

1. شکایت از دوبینی
2. فقدان دید عمق مناسب
3. کج کردن سر به یک سمت
4. انحراف به سمت داخل ، خارج ، بالا یا پایین
5. گاها خستگی شدید چشم و سردرد در حین فعالیت چشمی

آیا می توان از انحراف چشم جلوگیری کرد؟

در حالی که علت دقیق انحراف چشم همیشه مشخص نیست ، عوامل ژنتیکی، عدم تعادل عضلانی چشم و مشکلات عصبی می توانند در بروز آن نقش داشته باشند. اگرچه هیچ راه قطعی برای جلوگیری از انحراف چشم وجود ندارد ، اقدامات پیشگیرانه ای می توان برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام داد :
معاینات منظم چشم : معاینات منظم چشم ، به ویژه برای کودکان ، برای تشخیص زودهنگام انحراف چشم و سایر مشکلات بینایی ضروری است. تشخیص زودهنگام می تواند به درمان موثرتر و جلوگیری از عوارض جانبی کمک کند.
کنترل بیماری های زمینه ای : برخی از بیماری ها ، مانند دیابت و بیماری تیروئید ، می توانند خطر ابتلا به انحراف چشم را افزایش دهند. کنترل مناسب این بیماری ها می تواند به کاهش خطر ابتلا به انحراف چشم کمک کند.
جراحی : در برخی موارد ، جراحی ممکن است برای اصلاح عضلات چشم و بهبود هم ترازی چشم ها انجام شود.
در صورت مشاهده هرگونه علائم انحراف چشم در خود یا فرزندتان، مانند دوبینی، انحراف چشم، پلک زدن یا مالیدن چشم، مهم است که در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند به بهبود بینایی و جلوگیری از عوارض جانبی کمک کند.
علاوه بر اقدامات پیشگیرانه ذکر شده، حفظ یک سبک زندگی سالم با رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز می تواند به سلامت چشم و کاهش خطر ابتلا به مشکلات چشمی، از جمله انحراف چشم کمک کند.

 

 

درمان انحراف چشم

هدف از درمان، بهبود دید و به دست آوردن دید بهتر، افزایش زیبایی ظاهری، ایجاد بهترین جهت برای چشم ها و غیره است. راه های درمان برای این نوع بیماری بسیار زیاد بوده و پزشک متخصص باید در مورد راه درمان مناسب تصمیم بگیرد. راه های درمان آن عبارت اند از:

• استفاده از قطره های چشم
• بستن چشم مخالف برای اصلاح تنبلی چشم
• انجام ورزش های مخصوص برای عضلات چشم
• تجویز عینک مناسب با قدرت انکساری
• تجویز عینک های دارای منشور
• تزریق سم بوتولینیوم
• و انجام جراحی عضلات خارجی چشم

جراحی انحراف چشم

در این جراحی برش کوچکی در بافت پوشاننده چشم ایجاد شده و عضلات زیرین قابل دسترسی هستند. بسته به اینکه چشم به کدام سمت متمایل شده باشد ، عضلات مورد جراحی قرار می گیرند. در برخی موارد ممکن است لازم باشد که هر دو چشم جراحی شوند. توجه داشته باشید که این جراحی در اطفال باید تحت بیهوشی کامل صورت گیرد. پس از جراحی بهبودی به سرعت حاصل می شود و فرد بعد از گذشت چند روز قادر به انجام کار های روزمره خود می باشد.

 

جراحی انحراف چشم چگونه است ؟

در بیشتر موارد ، تنها راه درمان استرابیسم ، جراحی است. موفقیت در این جراحی تا حد زیادی به جهت و شدت انحراف بستگی دارد و در برخی موارد ممکن است نیاز به انجام یک عمل جراحی دیگر باشد. جراح و متخصص چشم پزشک در جلسه مشاوره می تواند اطلاعاتی را به دست آورد و نوع درمان را مشخص نماید. جراحی انحراف چشم فقط به کودکان اختصاص نداشته و جراح چشم پزشک می تواند انحراف ، بزرگسالان را به صورت چشمگیری برطرف نماید. ممکن است استرابیسم افراد بالغ به درستی هماهنگ نشود و مقداری از تنبلی چشم ، باقی بماند ، به همین منظور درمان این مشکل در سنین کمتر توصیه می شود.

چه انتظاراتی بعد از جراحی انحراف چشم وجود دارد ؟

• چشم ها قرمز شده و تا چند روز بعد از جراحی احساس درد خواهید داشت.
• قرمزی در گوشه و داخل چشم مشاهده خواهد شد. که بعد از 2 الی 3 هفته برطرف می شود.
• ممکن است احساس کنید چیزی در چشم وجود دارد که این احساس نیز بعد از مدتی از بین خواهد رفت.

بعد از انجام جراحی انحراف چشم چه انتظاراتی وجود دارد؟

بعد از انجام عمل جراحی چشم ها دچار قرمزی می شوند و ممکن است تا مدت کوتاهی پس از جراحی درد داشته باشید. احتمالا در نواحی جراحی کمی قرمزی مشاهده خواهید کرد که این مشکل طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد، این عارضه نیز مانند کبودی روی پوست بوده و به مرور زمان از بین خواهد رفت.
رگ های خونی موجود در چشم ها پس از جراحی با گذشت 2 الی 3 هفته از بین می رود ؛ در این مدت ممکن است احساس کنید ، درون چشم هایتان چیزی وجود دارد؛ اما این احساس به مرور از بین می رود و پس از گذشت چند روز می توانید مجددا فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرید.
برای مشاهده نتایج این نوع جراحی باید بینی 4 الی 6 هفته صبر نمایید. ممکن است در این نوع جراحی برای کودکان زیر 10 سال پزشک تشخیص دهد که از چند روش دیگر نیز برای به دست آوردن بهترین نتیجه استفاده شود، به همین علت در صورتی که پزشک چنین پیشنهادی به شما داد نگران نشوید.

هزینه جراحی انحراف چشم

هزینه این جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد به همین علت بهتر است پس از انتخاب جراح مناسب و کارآزموده به صورت حضوری به مطب ایشان مراجعه فرمایید. پزشک پس از معاینه در رابطه با نوع عمل جراحی، تکنیک مورد استفاده و هزینه آن صحبت می کند.